Meteen naar de inhoud

Waarom ik de combi Hildegard von Bingen & Galina Oestvolskaja prachtig vind

Bijna een millennium scheidt de non Hildegard von Bingen (1098-1179) van de Russische componist Galina Oestvolskaja (1919-2006). De eerste schiep hemelse gezangen, de tweede hamerde op een doodskist. Toch staan zij donderdag 23 februari samen op een concert van de Vlaamse ensembles Het Collectief en Psallentes in het Muziekgebouw aan ’t IJ. Twee redenen waarom ik dat een prachtige combi vind.

I Persoonlijke band

 ­– Von Bingen

Hildegard von Bingen was de enige vrouw die aan bod kwam tijdens mijn vierjarige studie muziekwetenschap. Ik werd meteen gegrepen door haar zwierige melodielijnen, die alle perken van het in haar tijd gangbare Gregoriaans te buiten gaan.

Omdat ik opgroeide in een bedevaartsoord voor de Maagd Maria, ontroert me haar intens uitgedragen bewondering voor de moeder van Christus.

Dat zij zich als vrouw in een mannenwereld staande hield, neemt me nog meer voor haar in. Zij stichtte twee kloosters en correspondeerde op voet van gelijkheid met pausen, keizers en andere hoogwaardigheidsbekleders.

Saillant detail: zij schreef als eerste over het vrouwelijk orgasme: ‘Als een vrouw de liefde bedrijft met een man, ontstaat een gevoel van hitte in haar brein, dat sensueel genot teweegbrengt.’

Hildegard von Bingen (c) Wikipedia

– Oestvolskaja

Oestvolskaja ontdekte ik dankzij Reinbert de Leeuw. Ik werd diep geraakt door de vanzelfsprekende manier waarop ze een piccolo met een tuba combineert, of een slagwerker vraagt met veel gevoel op een houten kist te hameren.

Toen de Petersburgse kluizenares in 1995 plotsklaps in het Concertgebouw opdook na afloop van haar Derde Symfonie, greep ik mijn kans. In mijn beste Russisch loofde ik haar werk en vroeg om een interview. Na veel geharrewar kwam dit er wel/niet van. Mijn verslag in Vrij Nederland van de twee uur durende sessie op haar hotelkamer betekende mijn doorbraak als muziekjournalist. Het is nog altijd te lezen op haar eigen site.

II Goddelijke inspiratie

Hoewel hun klankmateriaal totaal tegenovergesteld is, hebben de dames wel degelijk raakvlakken. De meanderende melodielijnen voor vrouwenkoor van Hildegard von Bingen ontsproten aan haar visioenen, die ze rond haar 40e naar muziek ging vertalen. Zij noemde zich ‘een veer op de adem van God’, als ware zij een doorgeefluik van diens boodschappen.

Galina Oestvolskaja was eveneens zeer religieus en componeerde alleen als zij in staat van ‘goddelijke genade’ verkeerde. Haar symfonieën dragen ondertitels als ‘Ware, eeuwige, zaligheid’, ‘Jezus, Messias, red ons’, en ‘Gebed’.

Beide vrouwen koesteren een zeer persoonlijke band met God. Er is wel een verschil. Oestvolskaja hoorde haar werk weliswaar het liefst in een kerk, maar schreef nadrukkelijk niet voor liturgische doeleinden. Von Bingen daarentegen componeerde voor de rooms-katholieke geloofsgemeenschap.

Kortom, een prachtige combinatie van middeleeuwse devotie en moderne spiritualiteit in één concert.

Goed om te weten

Ik sprak over het programma met De Nieuws BV op Radio 1. Luister hier.
Tijdens de inleiding op 23 februari spreek ik met Thomas Dieltjens van Het Collectief en Hendrik van den Abeelen van Psallentes.
Meer info en kaarten via deze link. 

Thea Derks

Thea Derks studeerde Engels en Muziekwetenschap. In 1996 voltooide zij cum laude haar studie musicologie aan de Universiteit van Amsterdam. Zij is gespecialiseerd in hedendaagse muziek en publiceerde in 2014 de lovend ontvangen biografie 'Reinbert de Leeuw: mens of melodie'. Vier jaar voltooide zij 'Een os op het dak: moderne muziek in vogevlucht', speciaal gericht op de geïnteresseerde leek. Je koopt het hier: https://www.boekenbestellen.nl/boek/een-os-op-het-dak/9789012345675 In 2020 verscheen de 3e druk van de Reinbertbio,met 2 extra hoofdstukken die de periode 2014-2020 beschrijven. Deze verschenen ook apart als Slotakkoord.Bekijk alle berichten van deze auteur

Privé Lidmaatschap (maand)
5 / Maand
Voor natuurlijke personen en ZZP’ers.
Geen storende banners
Een speciale nieuwsbrief
Eigen mastodon-account
Toegang tot onze archieven
Klein Lidmaatschap (maand)
18 / Maand
Voor culturele instellingen met een omzet/subsidie van minder dan 250.000 euro per jaar
Geen storende banners
Een premium nieuwsbrief
Al onze podcasts
Eigen Mastodonaccount
Toegang tot archieven
Zelf persberichten (laten) plaatsen
Extra aandacht in berichtgeving
Groot Lidmaatschap (maand)
36 / Maand
Voor culturele instellingen met een omzet/subsidie van meer dan 250.000 euro per jaar.
Geen storende banners
Een speciale nieuwsbrief
Eigen Mastodonaccount
Toegang tot archieven
Deel persberichten met ons publiek
Extra aandacht in berichtgeving
Premium Nieuwsbrief (substack)
5 proefabonnementen
Al onze podcasts

Betalingen geschieden via iDeal, Paypal, Creditcard, Bancontact of Automatische Incasso. Wilt u liever handmatig betalen, op basis van een factuur vooraf, rekenen we 10€ administratiekosten

*Alleen bij een jaarlidmaatschap of na 12 maandelijkse betalingen

nl_NLNederlands